20 Mart 2016 Pazar

ATMOSFERİN ÖZELLİKLERİ

Atmosferin özellikleri nelerdir? Atmosferin katmanları, katmanlarının özellikleri, atmosferin önemi hakkında bilgi.

1- Atmosfer yeryuvarlığını çepeçevre saran gaz örtüsüdür. Meteoroloji, atmosferin bileşimi, katları gibi fiziksel özelliklerini inceler.
2- Atmosferdeki değişik gazlar yerçekimi etkisiyle çeşitli yükseltilerde bulunurlar. Yerden yükseldikçe yoğunlukları azalır. Toplam kalınlığı 10.000 km. dolayındadır. Yerçekiminin bittiği yerde atmosfer de biter ve uzay boşluğu başlar.
3- Atmosferde yaklaşık %78 azot, %21 oksijen bulunur. Argon, neon, helyum, kripton, ksenon, hidrojen gibi asal gazların oranı toplam %1 kadardır. Hacim payı %4 e kadar yükselen ve atmosferde önemli bir yeri olan su buharının (nem) miktarı sıcaklık ve iklime göre değişir.
Atmosferde ayrıca CO2 (% 0,03 kadar) ozon (O3), amonyak, kükürtlü asitler, toz, duman, is, bakteriler ve başka maddeler de bulunur.
4- Ağır gazlar (O2, N, CO2) yere yakın alt tabakalarda, hafif gazlar ise üst tabakalarda yer alır. Örneğin oksijenin en büyük bölümü, yerden 9 km. yüksekliğe kadar olan alandadır. Daha yukarılarda solunuma yeterli oksijen bulunmaz.
Havadaki oksijen oranı yazın kışa oranla biraz daha fazladır.
Atmosferin Önemi:
1- İçerdiği oksijen yaşama olanağı sağlar.
2- Dünyanın fazla ısınmasını ve fazla soğumasını önler.
3- Güneş enerjisinin hızla uzaya dönmesini engelleyen bir örtüdür.
4- Güneş ışınlarını yansıtır, dağıtır, gölge yerlerin de aydınlanmasını sağlar.
5- Güneşten gelen zararlı kısa dalgalı ışınları süzer, engeller ve dünyayı yaşanır hale getirir.
6- İklimi, iklim özelliklerini ve insan yaşamını etkiler.
Atmosferin Bölümleri:
1) Troposfer:
Yerden ortalama 12 km yüksekliğe kadar uzanan atmosferin en alt katmanıdır. Kutuplarda kalınlığı 6 km., ekvatorda 16 km. kadardır. Bu farkın nedeni sıcaklık ve yerçekimidir. Ekvatorda ısınan hava genişler yükselir. Kutuplarda soğur, ağırlaşır, alçalır.
►Su buharının tamamı, atmosferdeki gazların %75 kadarı bu bölümdedir.
►Bütün hava olayları burada görülür.
►Troposfer yerden de ısındığından, yükseldikçe sıcaklık 100 m. de 0,5 °C düşer.
2) Stratosfer:
►Troposferin üzerinde 30 km. yüksekliğe kadar uzanır.
►Su buharının olmadığı bulutun oluşmadığı, yatay hava hareketlerinin görüldüğü bölümdür.
►Sıcaklık her yerde aynı olup -50 °C kadardır.
3) Mezosfer (Şemosfer)
►80-90 km. ye kadar olan bölümdür.
►20-45 km. arasında ozon bulunur.
Ozon; serbest haldeki oksijenin, güneş ışınlarının etkisiyle bünyesine bir molekül oksijen alarak O3 haline gelmesidir. Zararlı ışınlar ozon tarafından tutulur.
►Mezosfer’in üst bölümü olan kemosfer’de güneşten gelen zararlı ışınların bir kısmı tutulur.
►Yeryüzünden yükselen gazların bir kısmı ultraviole ışınlarının etkisi ile kemosferde iyonlarına ayrılır, iyonlaşma ile ısı arttığından sıcaklık 100 °C ye çıkar.
4) İyonosfer
►Yerden 80-90 km. ile 250-300 km. yükseklikler arasında yer alan bölümdür.
►Gazlar bu bölümde iyonlara ayrılır.
►Ultraviole, ışınlarının etkisiyle gaz molekülleri parçalanarak iyonlara ayrıldığından, açığa çıkan enerji sıcaklığın 200 °C yı aşmasına neden olur.
►İyonosferin üst katına Ekzosfer denir. Alt katına termosfer denir. Ekzosferden sonra uzay boşluğu başlar. Ekzosferin üst kısımlarında yer çekimi yoktur. Bu nedenle gaz iyonlarının bir kısmı uzaya kaçabilmektedir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder